facebook youtube   

Skracanie wyrażeń wymiernych

Skracając wyrażenia wymierne postępujemy dokładnie tak samo jak w przypadku ułamków zwykłych. Należy podzielić licznik i mianownik przez to samo wyrażenie.

Musimy jednak pamiętać, aby przed skracaniem wyznaczyć dziedzinę wyrażenia.

 

Przykład 1

Uprość wyrażenie  .

Rozwiązanie

Wyznaczam dziedzinę.

 

6x 0 | : 6

 

x 0

 

D : R \ {0}

 

Skracam wyrażenie przez 2.

 

 

 

Przykład 2

Uprość wyrażenie .

Rozwiązanie

Wyznaczam dziedzinę.

 

6x5 0 | : 6

 

x5 0

 

x 0

 

D : R \ {0}

 

Skracam licznik i mianownik przez 2.

 

 

 

 

 

Przykład 3

Uprość wyrażenie .

Rozwiązanie

Wyznaczam dziedzinę.

 

9x 0 | : 9

 

x 0

 

D : R \ {0}

 

Skracam wyrażenie przez 3.

 

 

 

Przykład 4

Uprość wyrażenie .

Rozwiązanie

Wyznaczam dziedzinę.

 

 

3(x + 2)(x + 1) 0

 

(x + 2)(x + 1) 0

 

x + 2 0    ,    x + 1 0

 

x - 2    ,    x - 1

 

D : R \ {- 2, - 1}

 

Skracam wyrażenie przez (x + 1).

 

 

 

 

Przykład 5

Uprość wyrażenie .

Rozwiązanie

Wyznaczam dziedzinę.

 

x3 0

 

x 0

 

D : R \ {0}

 

Wyłączam wspólny czynnik (x3) przed nawias.

 

 

 

Skracam wyrażenie przez x3.

 

 

 

 

Przykład 6

Uprość wyrażenie .

Rozwiązanie

Wyznaczam dziedzinę.

 

x2 - 1 0

 

Korzystam ze wzoru a2 - b2 = (a - b)(a + b).

 

(x - 1)(x + 1) 0

 

x - 1 0   ,   x + 1 0

 

x 1   ,   x - 1

 

D : R \ {- 1, 1}

 

Rozkładam licznik korzystając z postaci iloczynowej funkcji kwadratowej a(x - x1)(x - x2).

 

x2 + x - 2

 

a = 1, b = 1, c = - 2

 

= b2 - 4ac

 

= 12 - 4 · 1 · (- 2)

 

= 1 + 8

 

= 9

 

 = 3

 

 

 

 

 

x1 = - 2,   x2 = 1

 

Podstawiam do wzoru a(x - x1)(x - x2) , x1 = - 2, x2 = 1, a = 1

 

1(x + 2)(x - 1)

 

(x + 2)(x - 1)

 

Skracam ułamek przez (x - 1).